تفسیر حجت الاسلام و المسلمین دکتر رفیعی

اسلام هجرت را براى گروهى از مردم واجب كرده است. كسانى كه در مناطق كفر و طاغوت زده زندگى مى كنند و گرفتار ستم و خفقانند و رشد و نجات خود را در هجرت مى یابند باید هجرت كنند؛ لیكن در برابر این وظیفه، وسوسه هایى از درون و بیرون به انسان القا مى شود كه در آیات بعد پاسخ این وسوسه ها داده شده است از جمله: * خطر مرگ. انسان مى گوید: اگر هجرت كنم، ممكن است مرگ به سراغم بیاید. آیه ى بعد مى گوید: هر كجا باشید مرگ را مى چشید. * دل كندن از مسكن؛ كه براى انسان سخت است و وسوسه مى شود كه هجرت نكند، آیه 58 پاسخ مى دهد كه به جاى مسكن دنیا به هجرت كنندگان، غرفه هاى بهشتى پاداش مى دهیم. * سختى هاى هجرت؛ كه گاهى مانع هجرت اهل ایمان است. در آیه ى 59 مى فرماید: این وسوسه را باید با صبر و توكّل بر خداوند از بین برد. * تأمین معاش. كسى كه به فكر هجرت است، ممكن است بگوید: هجرت، مرا از درآمد و روزى محروم مى كند. در آیه 60 پاسخ مى دهد: روزى دهنده خداست وحتّى به موجوداتى كه قدرت حمل روزى خود را ندارند روزى مى دهد، چه رسد به مهاجرانى كه اهل كار و تلاشند. هجرت، زمینه ى پیدایش اخلاص است. كسانى كه هجرت نمى كنند و خود را وابسته به فرد، حزب، منطقه، قبیله، امكانات و توقّعات این و آن مى دانند، خواه ناخواه مسائل منطقه اى، نژادى، قبیله اى، تنگ نظرى هاى برخاسته از حسادت ها و رقابت هاى منفى خودى ها و بیگانگان، انسان را از اخلاص خارج مى كند، و هجرت به مناطقى كه مسائل فوق در آن نیست، بهترین زمینه براى پیدایش اخلاص است. امام باقرعلیه السلام ذیل این آیه فرمودند: از حاكم فاسق پیروى نكنید و اگر ترسیدید كه آنان سبب فتنه و انحراف در دین شما شوند، هجرت كنید. «لاتطیعوا اهل الفسق من الملوك فان خفتموهم اَن یفتنكم عن دینكم فانّ ارضى واسعة»(155) 155) تفسیر نورالثقلین.

1- سختى ها و تلخى هاى هجرت را با نداى محبّت آمیز الهى تحمّل كنیم كه خداوند به این مؤمنان، عنایت خاص دارد. «یا عبادى»