تفسیر گویانجلسات تفسیرحجت الاسلام رفیعی
تفسیر حجت الاسلام و المسلمین دکتر رفیعی
تفسیر آیه 37 و 38 سوره روم - حجت الاسلام و المسلمین دکتر رفیعی
تفسیر آیه 37 و 38 سوره روم
آيه
«أَوَلَمْ يَرَوْاْ أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَآءُ وَيَقْدِرُ إِنَّ فِى ذَ لِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ ذَ لِكَ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ يُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
ترجمه
آیا ندیدند كه خداوند براى هر كس بخواهد (طبق حكمت)، روزى را گسترش مى دهد و (یا) تنگ مى سازد؟ البتّه در این (توسعه و ضیق) براى كسانى كه ایمان مى آورند نشانه هایى قطعى است. (اكنون كه دانستى توسعه ى رزق به دست خداست،) پس حقّ خویشاوند و تنگدست و در راه مانده را ادا كن. این (انفاق) براى كسانى كه خواهان خشنودى خدا هستند بهتر است، و آنان همان رستگارانند.
نکته ها
كلمه ى «یقدر» از «قدر»، هم به معناى اندازه گیرى است و هم به معناى سخت گیرى؛ امّا در اینجا چون در كنار «یبسط» آمده، مراد تنگى و سختى است. در روایات آمده است: همین كه این آیه نازل شد، پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فدك را به حضرت زهراعلیها السلام بخشیدند. (173) گرچه خطاب آیه به پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله است، ولى تمام مردم مخاطب آن مى باشند. مراد از «وجه اللّه»، نیّت خالصانه در انفاق است، همان گونه كه در مورد انفاق اهل بیت علیهم السلام مى خوانیم: «انّما نطعمكم لوجه اللّه»(174) 173) تفاسیر مجمع البیان و نورالثّقلین. 174) انسان، 9.
پيام ها
1- توجّه به این كه رزق به دست خداست، انسان را از یأس و ناامیدى باز مى دارد. «یقنطون اَوَلم یروا» 2- انسان باید براى كسب معاش تلاش كند، ولى بداند كه تقدیر معیشت به دست خداست. «اللّه یبسط – یقدر» 3- در همه ى قرآن توسعه ى روزى، قبل از تنگى آن مطرح شده است و این نشانه ى رحمت گسترده ى اوست. «یبسط – یقدر» 4- توسعه ى روزى را به خاطر زرنگى خود ندانیم. «ان اللّه یبسط الرّزق» 5 – اگر توسعه و تنگى روزى به دست اوست، این همه حرص چرا؟ «انّ اللّه یبسط الرزق… و یقدر» 6- تنها اهل ایمان از دقّت در روزى رسانى خداوند، درس و عبرت مى گیرند. (ولى افراد غافل همه چیز را سطحى مى پندارند.) «لآیات لقوم یؤمنون» 7- مالك اموال خداوند است، موارد مصرف مال را هم باید خداوند مشخّص كند. «فَآتِ» 8- در انفاق و كمك، خویشان بر دیگران مقدّمند. «ذا القربى… والمسكین …»