استاد حاج ابوالقاسم
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و نهم
تفسیر آیه 1 تا 3 سوره نوح «إِنَّآ أَرْسَلْنَا نُوحاً إِلَى قَوْمِهِ أَنْ أَنذِرْ قَوْمَكَ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ» «قَالَ يَا قَوْمِ إِنِّى لَكُمْ نَذِيرٌ مُّبِينٌ» «أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَ اتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ» ترجمه همانا ما نوح را به سوى قومش فرستادیم كه قوم خود را قبل از آنكه عذابى دردآور به سراغشان بیاید هشدار بده. (نوح) گفت: اى قوم من! همانا من براى شما هشدار دهنده اى آشكارم. خدا را بپرستید و از او پروا داشته باشید و مرا اطاعت كنید. نکته ها داستان حضرت نوح به طور تفصیل در سوره هاى اعراف، هود، مؤمنون، شعراء، قمر و نوح آمده و مفصل ترین آن در سوره هود از آیه 25 تا 49 است. قوم نوح، نسبت گمراهى به آن حضرت دادند. «انّا لنراك فى ضلال مبین»(1) دائماً او را مسخره مى كردند. «كلمّا مرّ علیه قوم سخروا»(2) سبك مغز و دیوانه اش خواندند. «مجنون و ازدجر»(3) امّا آن حضرت باز هم آنان را هدایت مى كرد. بالاترین رسالت انبیا، دعوت به توحید «ان اعبدوا اللّه» اطاعت از رهبر آسمانى، «واطیعون» و رعایت تقواست. «واتّقو» تبلیغ باید گام به گام باشد. حضرت نوح ابتدا به قوم خود هشدار داد «الى قومه» ولى كم كم رسالت خود را به تمام…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و هشتم
تفسیر آیه 10 سوره تحریم «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ» ترجمه خداوند براى كسانى كه كفر ورزیدند، همسر نوح و همسر لوط را مثال زده است كه این دو زن، همسر (و از خانواده) دو بنده صالح از بندگان ما بودند، ولى به آن دو خیانت كردند. پس در برابر (كیفر) خداوند، براى آن دو زن هیچ كارى از آن دو پیامبر ساخته نبود و به آنان گفته شد: به آتش وارد شوید با وارد شوندگان. نکته ها این آیه، دو زن را به عنوان نمونه اعلاى كفر معرّفى كرده است كه هر دو، در خاندان رسالت زندگى مى كردند و همسر دو پیامبر الهى بودند، امّا با مخالفان آنان هم رأى و هم دست بودند. در آیات بعد نیز، دو زن را به عنوان نمونه برتر ایمان معرّفى مى كند، یكى همسر فرعون مشرك و ستمگر و دیگرى حضرت مریم. در آغاز سوره، سخن از انحراف دو نفر از زنان پیامبر بود، «صغت قلوبكما» و فرمود: اگر علیه پیامبر توطئه كنید، خداوند و فرشتگان و مؤمنان حامى او هستند. در اواخر این سوره، سخن از دو همسر…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و هفتم
تفسیر آیه 25 سوره حدید «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِىٌّ عَزِيزٌ» ترجمه همانا ما پیامبرانمان را با معجزات و دلایل آشكار فرستادیم و همراه آنان كتاب (آسمانى) و وسیله سنجش فرو فرستادیم تا مردم به دادگرى برخیزند و آهن را كه در آن نیرویى شدید است و منافعى براى مردم دارد فرو آوردیم (تا از آن بهره گیرند) و تا خداوند معلوم دارد چه كسى او و پیامبرانش را به نادیده و در نهان یارى مى كند. همانا خداوند، قوى و شكست ناپذیر است. نکته ها مراد از «البیّنات»، معجزاتِ روشنگر است كه حجّت را بر مردم تمام مى كند و مراد از «الكتاب»، وحى آسمانى است كه باید مكتوب شود و كتاب گردد. مراد از «میزان»، یا همین ترازوى مورد استفاده در داد و ستدهاست كه نماد قسط و عدالت است و یا قوانین شریعت كه معیار سنجش حق از باطل است و یا عقلِ بشر، كه میزان شناخت نیك از بد است.(91) مراد از انزال آهن در «أنزلنا الحدید»، شبیه انزال چهارپایان در «أنزل لكم من الانعام ثمانیة أزواج»(92) مى باشد. زیرا بر اساس آیه ى…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و ششم
تفسیر آیه 29 سوره فتح «مُحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّآءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً سِيمَاهُمْ فِى وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَ لِكَ مَثَلُهُمْ فِى التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِى الْإِنجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْئَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُؤاْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِيماً» ترجمه محمّد، رسول خداست و كسانى كه با او هستند، بر كفّار، سخت و در میان خودشان مهربانند. آنان را پیوسته در ركوع و سجود مى بینى، كه فضل و رضوان را از خدا مى جویند، نشانه آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است. این است وصف ایشان در تورات و وصف آنان در انجیل، مانند زراعتى است كه جوانه را از زمین خارج كرده، پس آن را نیرو داده تا سخت شود و بر ساقه ى خود بایستد، آن گونه كه كشاورزان را به شگفتى و شادى وامى دارد. تا خداوند به واسطه مؤمنان كفّار را به خشم آورد، ولى خداوند به كسانى از كفّار كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام دهند، وعده آمرزش و پاداشى بزرگ داده است. نکته ها «رُكّع» جمع «راكع» به معناى ركوع كننده و «سُجّد» جمع «ساجد» به معناى سجده كننده است.…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و پنجم
تفسیر آیه 13 سوره شوری «شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحاً وَالَّذِى أَوْحَيْنَآ إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُواْ الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُواْ فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِى إِلَيْهِ مَن يَشَآءُ وَيَهْدِى إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ» ترجمه از (احكام) دین آنچه را به نوح سفارش كرد، براى شما (نیز) مقرّر داشت و آنچه به سوى تو وحى كردیم و آنچه ابراهیم و موسى و عیسى را بدان سفارش نمودیم آن بود كه دین را به پا دارید و در آن دچار تفرقه نشوید، آنچه مردم را بدان دعوت مى كنى بر مشركان سنگین است. خداوند هر كه را بخواهد به سوى خویش بر مى گزیند و هر كه را به درگاه او رو آورد به سوى خویش هدایت مى كند. نکته ها در این آیه، نام هر پنج پیامبر اولوا العزم آمده است: نوح، ابراهیم، موسى، عیسى علیهم السلام و پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله. محور دعوت انبیا یكى بوده است و همه آن بزرگواران مردم را به توحید و معاد، تقوى و عدالت، نماز و روزه، احسان به والدین و رسیدگى به محرومان دعوت مى كردند. «شَرَع» از «شریعة» به معناى راهى است كه مردم را به ساحل رودخانه هاى بزرگ…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم- استاد حاج ابوالقاسم | جز بیست و چهارم
تفسیر آیه 30 سوره فصلت «إِنَّ الَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَآئِكَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَلَا تَحْزَنُواْ وَأَبْشِرُواْ بِالْجَنَّةِ الَّتِى كُنتُمْ تُوعَدُونَ» ترجمه همانا كسانى كه گفتند: «پروردگار ما خداست، پس (بر این عقیده) مقاومت نمودند، فرشتگان بر آنان نازل مى شوند (و مى گویند:) نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به بهشتى كه پى در پى وعده داده مى شدید. نکته ها نمونه ى روشن نزول فرشتگان بر مؤمنان را در سوره ى آل عمران آیه ى 125 مى خوانیم كه مى فرماید: «بلى ان تصبروا و تتّقوا و یأتوكم من فورهم هذا یمددكم ربّكم بخمسة آلاف من الملائكة مسوّمین» آرى، اگر شما رزمندگان جنگ بدر استقامت و تقوا پیشه كنید و دشمن به همین زودى به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان نشاندار یارى مى كند. مشابه این آیه را نیز در سوره ى احقاف، آیه ى 13 و 14 مى خوانیم: «ان الّذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقاموا فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون اولئك اصحاب الجنة خالدین فیها جزاء بما كانوا یعملون» كسانى كه گفتند: «پروردگار ما «اللّه» است» و سپس استقامت كردند پس نه خوفى بر آنهاست و نه اندوهى، آنان اصحاب بهشت هستند…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و سوم
تفسیر آیات 75 تا 79 سوره صافات «وَلَقَدْ نَادَانَا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ وَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ وَجَعَلْنَا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْبَاقِينَ وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِى الْآخِرِينَ سَلاَمٌ عَلَى نُوحٍ فِى الْعَالَمِينَ» ترجمه و همانا نوح، ما را (به فریاد رسى) ندا داد، (و نداى او را اجابت كردیم) پس چه خوب پاسخ دهنده اى هستیم. و او و كسانش را از اندوه بزرگ رهانیدیم. و (تنها) نسل او را باقى گذاشتیم. و در میان آیندگان براى او (مدح و ثنا) به جا گذاشتیم. در میان جهانیان بر نوح سلام باد. نکته ها در قرآن، بارها درباره ى حضرت نوح كه الگو و اُسوه ى مقاومت است و تاریخ آن حضرت براى پیامبر اسلام سبب دلگرمى و آرامش بوده، سخن به میان آمده است. این پیامبر الهى ویژگى هایى داشت از جمله: الف) اولین پیامبر اولوا العزم است كه به عنوان شیخ الانبیا نامیده شده است. ب) تنها پیامبرى است كه مدّت رسالتش در قرآن مطرح شده است. ج) سلام خداوند به نوح ویژگى خاصى دارد و عبارت «فى العالمین» به آن اضافه شده است. د) پیامبرى است كه حتّى فرزند و همسرش با او مخالف بودند و به او ایمان نیاوردند. كلمه ى «آخِر» در زبان عربى به معناى پایان و…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیست و یکم
تفسیر آیه 69 سوره عنکبوت «وَالَّذِينَ جَاهَدُواْ فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» ترجمه و كسانى كه در راه ما (تلاش و) جهاد كردند، راه هاى (قرب به) خود را به آنان نشان خواهیم داد و همانا خداوند با نیكوكاران است. پيام ها 1- براى رسیدن به هدایت ویژه ى الهى، تلاش لازم است و باید گام اوّل را خود انسان بردارد. «جاهدوا – لنهدینّهم»، چنانكه در جاى دیگر مى فرماید: «اِن تنصروا اللَّه ینصركم»(160) 2- گاهى، یك گام و یك لحظه تلاش خالصانه، هدایت و نجات ابدى را به دنبال دارد. («جاهدوا» به صورت ماضى و «لنهدینّهم» به صورت مضارع و مستمرّ آمده است.) 3- در مدیریّت و رهبرى، لازم نیست تمام ابعاد كار از روز اوّل روشن باشد، همین كه گامى الهى بر داشته شد، در وسط راه، هدایت هاى غیبى مى آید. «جاهدوا – لنهدینّهم» 4- آنچه به تلاش ها ارزش مى دهد، خلوص است. «فینا» 5 – راه هاى وصول به قرب الهى، محدودیّتى ندارد. «سبلنا» 6- به وعده هاى خداوند اطمینان داشته باشیم. «لنهدینّهم» (حرف لام و نون تأكید، نشانه هاى تأكید است) 7- نشانه ى نیكوكار بودن، تلاش در راه حقّ و اخلاص است. «جاهدوا فینا – لمع المحسنین» 8 – همراه بودن…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز بیستم
تفسیر آیه 4 سوره قصص «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِى الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طَآئِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَآءَهُمْ وَيَسْتَحْىِ نِسَآءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ» ترجمه همانا فرعون در سرزمین (مصر) سركشى كرده و مردم آنجا را فرقه فرقه نموده است، گروهى از آنان را به زبونى و ناتوانى كشانده، پسرانشان را سر مى برد و زنانشان را (براى كنیزى) زنده نگه مى دارد. به راستى كه او از تبهكاران است. نکته ها كلمه ى «شِیَع» جمع «شیعة»، در اصل به معناى دنباله روى و تبعیّت است ولى از آنجا كه در یك گروه، معمولاً بعضى از بعضى دیگر پیروى مى كنند، به معناى گروه نیز مى آید. كلمه ى «نساء» به معناى زنان است، ولى شاید در این آیه مراد دختران باشند، زیرا در برابر پسران قرار گرفته اند. كلمه ى «فرعون» نام شخص نیست، بلكه عنوان پادشاهان مصر بوده است. چنانكه «كسرى » عنوان پادشاهان ایران و «قیصر» عنوانِ پادشاهان روم بوده است.(13) 13) لغتنامه دهخدا. پيام ها 1- شناخت اوضاع و احوال جوامع در هنگام ظهور و بعثت پیامبران، امرى لازم است. «اِنّ فرعون…» 2- در شناخت نظام ها، اشخاص مهم نیستند، بلكه عملكردها اهمیّت دارند. «انّ فرعون علا فى الارض» (نام «فرعون» به خاطر عملكرد استكبارى ومتجاوزانه…
-
استاد حاج ابوالقاسم
تفسیر قرآن کریم – استاد حاج ابوالقاسم| جز نوزدهم
تفسیر آیه 48 و 49 سوره فرقان «وَهُوَ الَّذِى أَرْسَلَ الرِّيَحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَىْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَآءِ مَآءً طَهُوراً لِنُحْيِىَ بِهِ بَلْدَةً مَّيْتاً وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَآ أَنْعَماً وَأَنَاسِىَّ كَثِيراً» ترجمه و او خداوندى است كه بادها را مژده اى پیشاپیش (باران) رحمتش فرستاد و از آسمان، آبى پاكیزه كننده فرو فرستادیم. تا به وسیله ى آن سرزمین مرده (و پژمرده و خشك) را زنده گردانیم و آن را به چهارپایان و مردمان بسیار از مخلوقات خود بنوشانیم. نکته ها «طهور» چیزى را گویند كه هم در نهایت پاكى است و هم پاك كننده مى باشد. كلمه ى «بلد» به معناى سرزمین است، خواه شهر باشد یا روستا ومزرعه، به دلیل آیه ى 58 سوره اعراف كه مى فرماید: «و البَلَد الطیّبُ یَخرُج نَباته باِذنِ ربّه» سرزمین نیكو با اذن پروردگارش گیاه خود را بیرون مى آورد، و روشن است كه روئیدن گیاه مخصوص شهر نیست. كلمه ى «اناسىّ» جمع «اِنسىّ» مرادف معناى «انسان» است. چون معنى «بَلَد» و«بَلدة» یكى است، در توصیف آن فرمود: «میتاً» و نفرمود: «میتة» [323] در استفاده از آب، بیشترین سهم به كشاورزى اختصاص دارد، بعد حیوانات بیشترین استفاده را از آن مى برند و سپس انسان ها. به خاطر همین، در آیه ى شریفه…