تفسیر سوره حمد
-
امام خمینی
تفسیر امام خمینی (ره)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ صحبت در اين بود كه اين بِسْمِ اللَّهِ متعلق به چيست. چند احتمال بود كه عرض كرديم؛ و اساس فهم بعضى از اين مسائل، اين است كه انسان رابطه ما بين حق و خلق را بداند، كه اين، چه نحو رابطه‌اى است. البته ما اكثراً به طور طوطى‌وار يا با قدم برهان- آن قدم بالاترش مال كسان ديگر است- [تصوراتى داريم]. اين ربط موجودات به حق تعالى اين طور نيست كه موجودى به يك موجود ديگرى ربط داشته باشد، مثل ربط پدر به پسر، پسر به پدر. اين يك ربطى است كه موجودى مستقل به موجودى مستقل [دارد]؛ رابطه‌اى هم بينشان هست، ربط شعاع شمس به شمس، هم- با اينكه يك مرتبه بالاترى است- باز هم شعاع شمس با شمس يك غيريّتى دارد و ربط موجودى به يك موجود ديگر است. ربط قواى نفس مجرد به نفس هم يك مرتبه بالاتر از ربط شعاع شمس به شمس است؛ لكن در ربط قوه باصره به نفس، قوه سامعه به نفس هم يك نحو تغايرى، كثرتى هست؛ و اما ربط موجودات به مبدأ وجود، به حق تعالى را نمى‌شود از هيچ يك از اين انواع ربطى كه عرض كردم، حساب كرد. كتاب و…
-
امام خمینی
تفسیر امام خمینی (ره)
بِسْمِ اللَّه الرَّحْمَنِ الرَّحيمِ الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين كلام در اين بود كه اين بِسْمِ اللَّهِ جار و مجرور، به چه متعلق است؟ ما عرض كرديم يكى از احتمالات اين است كه بِسْمِ اللَّهِ اى كه در هر سوره‌اى هست، متعلق باشد به خود آن سوره، به آن چيزى كه در آن سوره مناسب است. مثل سوره حمد كه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ، اين حمد به اسم اللَّه [واقع مى‌شود]. روى اين زمينه كه احتمال [دارد] هر بِسْمِ اللَّهِ* در هر سوره‌اى معنايش غير بِسْمِ اللَّهِ* سوره ديگر [باشد]، هر سوره‌اى كه بِسْمِ اللَّهِ* دارد و متعلّق به آن چيز مناسبِ در آن سوره است؛ اين با بِسْمِ اللَّهِ* ديگرى كه در سوره ديگر است فرق مى‌كند. حال كه بنا بر اين شد كه بِسْمِ اللَّهِ مثلًا در «سوره حمد» متعلّق به «حمد» باشد، بايد ديد آن، چه اسمى است كه حمد به آن واقع مى‌شود؟ آن، چه اسمى است كه ظهور از براى حق است و حمد به آن اسم واقع مى‌شود؛ و در سوره ديگر، مثلًا قُلْ هُوَ اللَّهُ آن، چه اسمى است كه با اللَّهُ أَحَدٌ و هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مناسب است. در فقه هم اين مسئله هست كه اگر چنانچه يك بِسْمِ اللَّهِ*…
-
امام خمینی
تفسیر امام خمینی (ره)
أعُوذُ بِاللَّه مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ محتمل است كه در تمام سوره‌هاى قرآن اين بِسْمِ اللَّهِ* ها متعلق باشد به آياتى كه بعد مى‌آيد، چون گفته شده است كه اين بِسْمِ اللَّهِ* به يك معناى مقدّرى متعلق است. لكن بيشتر به نظر انسان مى‌آيد كه اين بِسْمِ اللَّهِ* ها متعلق باشد به خود سوره؛ مثلًا در سوره حمد بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ: به اسم خداى تبارك و تعالى حمد براى اوست. اسم، علامت است؛ اينكه بشر براى اشخاص و براى همه چيز يك اسمى گذاشته است، نامگذارى كرده است، براى اين است كه اين علامت، يك شناسايى اسمى باشد، زيد را آدم بفهمد كى هست. اسماى خدا هم علامتهاى ذات مقدس اوست؛ و آن قدرى كه بشر مى‌تواند از ذات مقدّس حق تعالى اطّلاع ناقص پيدا كند از اسماى حق است. خود ذات مقدس حق تعالى يك موجودى است كه دست انسان از او كوتاه است. حتى دست خاتم النبيين كه اعلم و اشرف بشر است، از آن مرتبه ذات كوتاه است. آن مرتبه ذات را كسى نمى‌شناسد غير از خود ذات مقدس.آن چيزى كه بشر مى‌تواند به آن دسترسى پيدا كند اسماء اللَّه است، كه اين اسماء اللَّه هم…